AhaOW
Eindelijk snap ik het een beetje. Sinds de verhoging van de AOW leeftijd in het nieuws is vraag ik mij al af waarom en óf een verhoging naar 67 jaar nodig is. Ik had nog geen bevredigend antwoord gevonden. Syp Wynia schrijft er een column over in Elsevier. Conclusie: de verhoging is op zijn minst dubieus. Solidariteit tussen generaties is niet vanzelfsprekend. Bezuinigingen op de overheidsuitgaven zijn een betere oplossing om de verzorgingsstaat betaalbaar te houden. Column in Pdf binnenkort hier (registreren). Lees verder voor een samenvatting van de column…
Om de zoveel jaar voorspellen de financiële topambtenaren van Nederland de toekomst van de overheidsfinanciën. De bedoeling is dan dat de politieke partijen en het nieuwe kabinet hun programma’s erop baseren.
De laatste keer gebeurde dat overigens niet. Jan Peter Balkenende, Wouter Bos en André Rouvoet en peetvader Herman Wijfels hadden geen zin in sombere berekeningen van de vergrijzing, want dan moesten ze bezuinigen en dat wilden ze niet. [...] Wat de financiële ambtenaren hadden willen vertellen, als ze de kans hadden gekregen, is dat het kabinet aan het eind van de regeerperiode, in 2011, minstens 15 miljard euro zou moeten bezuinigen.
[...] Dat bedrag vloeide voort uit de berekeningen van het Centraal Planbureau (CPB). En dat bureau leunde weer heel sterk op een theorie uit 1986 van de Duits-Amerikaanse econoom Richard Musgrave, die volgens het CPB stelde dat toekomstige generaties verhoudingsgewijs net zo veel moeten profiteren van de overheid als de huidige, omdat jongeren anders geen zin hebben om solidair te zijn met ouderen.
[...] We betalen veel belasting en dat belastinggeld wordt door de overheid goeddeels herverdeeld over de bevolking (en de rest van de wereld maar daar gaat het nu even niet om). Is dat wel zo ideaal? Is dat eigenlijk wel houdbaar? Eigenlijk wil het CPB met Musgrave in de hand de verzorgingsstaat doortrekken naar de hele 21ste eeuw en verder, zij het met een enkele tijdige aanpassing omdat het geheel anders niet ‘houdbaar’ zou zijn.
Toch was er in de economenwereld nooit veel kritiek op de aanname dat Musgrave moest worden gevolgd. En dat ondanks het feit dat ‘Musgrave’ bij het CPB zelf in 2006 ook min of meer uit de lucht kwam vallen. En ondanks het feit dat zijn criterium meer politiek dan economisch van karakter is. Er waren wel een paar dissidente geluiden. Wim Boonstra, econoom bij de Rabobank, zei een paar jaar geleden al dat je oplopende kosten van AOW en zorg bijvoorbeeld ook kunt oplossen door stelselmatig andere overheidsuitgaven te verlagen.
[...] En nu is er dan een artikel van ING-econoom Fred Pallada. [...] Waarom, zo stelt Pallada, zou van generatie op generatie het profijt van de overheid gelijke tred moeten houden met het gemiddelde levensinkomen om van een faire verdeling te kunnen spreken? Hij kritiseert het hele idee van solidariteit tussen generaties, omdat die solidariteit helemaal niet bestaat.
[...] Al met al komt het erop neer dat als iedereen altijd maar, ook in de toekomst, net zo moet worden bedeeld door de verzorgingsstaat als nu, dat je met een vreselijke uitdijende overheid en met hoge belastingen te maken krijgt. Dat terwijl het de volgelingen van Musgrave juist te doen was om te pleiten voor snelle bezuinigingen.
Het verontrustende van het Musgrave-geloof, zoals verwoord door het CPB, is dat er bijna niemand was die dit belangrijkste uitgangspunt van al die vergrijzingssommen wezenlijk ter discussie stelde. Geen politicus, nauwlijks een econoom. Ook de huidige AOW-ingreep is eigenlijk een afgeleide van die vergrijzingsberekeningen, waarvan je moet afvragen of de belangrijkste onderliggende aanname eigenlijk wel klopt.