DirkZijn

Column ‘Notities op Dinsdag’ van Kees van der Malen in het Noordhollands Dagblad. Over ‘De nacht van Hamer’. Het spoeddebat over de Irak-crisis.

Heeft u haar afgelopen woensdagnacht ook gezien? Als uit één stuk gehouwen stond ze achter het spreekgestoelte van de Tweede Kamer. Fascinerend om te zien wat een strijdlust en een onverzettelijkheid ze uitstraalde. Ongelooflijk ook wat een resultaat ze boekte.
Het spoeddebat over de Irak-crisis kun je met een beetje overdrijving best ‘De nacht van Hamer’ noemen. De fractieleider van de PvdA regeerde het debat nadat ze eerder met een scherpe opstelling premier Balkenende tot een knieval had gedwongen over zijn halfhartige reactie op het Irak-rapport van de commissie Davids.
Stoïcijns stond Hamer achter de microfoon. Nadrukkelijk rood gestifte lippen en een pregnant rood jasje verschaften haar al een scherp profiel. Hier stond een dame, en één die niet met zich liet spotten. Alexander Pechtold wees ze krachtig terecht, Mark Rutte bracht ze aan het stotteren en Agnes Kant en Femke Halsema dreef ze van de interruptiemicrofoon terug naar hun bankjes.
Was dit de verguisde fractieleider die nog zo kort geleden in eigen kring al ongeveer was ingewisseld voor een ander? Was dit dezelfde vrouw die zo vaak als ‘onzichtbaar’ was weggezet? Was dit dezelfde politica die zo vaak in saai en onbegrijpelijk bestuursswahili sprak? En die je het idee gaf dat ze een bak grint over je uitstortte als ze de ingewikkelde compromisstandpunten van de PvdA uiteenzette. Wat we woensdagnacht zagen was zoveel als  de transformatie van een politica. Ze had anderhalve dag eerder een scherpe streep getrokken toen ze een nieuwe verklaring eiste van het kabinet. Je kon meteen zien dat het haar menens was en je kon ook zien dat ze er in geloofde. Ook al kon ze weten dat ze hoog spel speelde. Als het kabinet niet toegaf was zij de waarschijnlijke verliezer.
Hamer won. Het kabinet construeerde een nieuwe verklaring – een die recht deed aan de eis van de PvdA. De partij die zo lang tegen de oorlog in Irak was, de partij die zo hard had getrokken  aan een onderzoek naar de manier waarop Nederland die oorlog had gesteund, kreeg gedaan dat het kabinet onomwonden uitsprak dat het rapport-Davids ‘leidend’ is bij de verdere standpuntbepaling van het kabinet.
Knap voor de fractieleider van een partij die al zo lang zo verfrommeld is. Normaal is de fractievoorzitter bij de PvdA de slippendrager van de partijleider als deze in het kabinet zit. Zo was Thijs Wölgens ten tijde van ‘Paars’ de ideale slippendrager van premier Kok. Alleen is Wouter Bos geen premier en bovendien zat hij als vice-premier ontzettend klem. Hij kon zich over ‘Irak’ geen afstand permitteren tot zijn premier. Als een bol klittende wol zaten de twee aan elkaar vast met hun tegenstrijdige opvattingen en hun verschillende verledens in de Irak-kwestie. Mariëtte Hamer bevrijdde Bos van een juk. Zij gaf de PvdA een scherp profiel als de partij die tegen de oorlog in Irak was, die daar helder in is en die daar ook op afgerekend wil worden. Opeens had de PvdA weer een pronte positie. Zo stond ze die woensdagnacht in het Kamerdebat met een air van ‘Kom maar op, ik lust jullie allemaal rauw’. Een houding waar de concurrentie knap op stukliep. En zo werd het spoeddebat vervolgens ‘De nacht van Hamer’.
Blijft de vraag hoe zij tot haar keuze kwam. Was het berekening of volgde zij hier haar instinct? Ik denk het laatste. Wie goed naar haar keek en ook wie goed naar haar luisterde, zag dat Mariëtte Hamer haar gevoel volgde. Het was een route langs de afgrond, maar toevallig wel één die goed voor haar heeft uitgepakt.
Misschien is het een mooie les voor bange politici. Wees als Hamer, wees authentiek. Dat is niet alleen weldadig voor uzelf, maar ook prettig voor ons kiezers.